“Voor wat hoort wat”: ook voor auteurs en uitgevers

Inleiding

Tijdens de jaarlijkse boekenbeurs in Antwerpen hebben auteurs en uitgevers opgeroepen de nieuwe regeling inzake het fotokopiëren dringend aan te passen. De wetgeving is namelijk begin 2017 gewijzigd waardoor de reprografievergoeding drastisch is gedaald. Reprobel heeft naar aanleiding hiervan het initiatief genomen om een bewustwordings-en informatiecampagne te lanceren voor alle belanghebbenden via de website http://voorwathoortwat.be.

Wat is een reprografievergoeding?

De reprografie is een uitzondering in de auteurswetgeving die inhoudt dat een intellectueel beschermd werk geheel of gedeeltelijk kan worden gereproduceerd op voorwaarde dat deze reproductie uitsluitend bestemd is voor privégebruik en/of ter illustratie bij onderwijs en of voor wetenschappelijk onderzoek en dat bovendien de reproductie geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk. Tegenover deze wettelijke uitzondering staat een vergoedingsregeling. Deze reprografievergoeding is verschuldigd aan de door de auteurswet aangeduide representatieve beheersvennootschap, zijnde Reprobel en heeft tot doel de rechthebbenden te compenseren voor het nadeel dat zij lijden doordat hun werken worden gereproduceerd zonder toestemming.

De reprografievergoeding had tot voor kort een duale basis. Enerzijds een forfaitaire vergoeding op apparaten die gebruikt worden om te reproduceren en die werd betaald door de fabrikanten en importeurs van deze apparaten. Anderzijds werd een vergoeding betaald evenredig aan het aantal gemaakte kopieën van beschermde werken. Deze vergoedingsplichtingen zijn organisaties, namelijk bedrijven, onderwijsinstellingen, copyshops en overheden.

Deze wettelijke vergoedingsregeling werd door België gewijzigd naar aanleiding van het arrest van  het Europees Hof van Justitie op 12 november 2015 dat duidelijkheid verschaft over een aantal belangrijke punten die toelaten het bestaande vergoedingssysteem inzake reprografie te perfectioneren. Het Hof liet het bestaande Belgische reprografiesysteem in zijn essentie echter intact door te bevestigen dat een duaal vergoedingssysteem mogelijk is mits voldaan wordt aan bepaalde randvoorwaarden. Een korte samenvatting van dit arrest kan u terugvinden op: https://www.license2publish.be/nieuws/page/2/.

Het Hof van Beroep te Brussel, dat zich in het licht van het arrest van het Europees Hof van Justitie op 12 mei 2017 ten gronde uitsprak over de zaak, stelde één schending van het Europees recht vast. Meer bepaald dat professionele gebruikers zowel een apparatenvergoeding als een vergoeding voor de fotokopieën moesten betalen terwijl er geen terugbetalingsmechanisme bestond. Omdat de relevante bepalingen van de achterliggende Europese Richtlijn 2001/29 niet duidelijk, precies en onvoorwaardelijk zijn, missen ze echter elke rechtstreekse werking. Die bepalingen kunnen het buiten toepassing verklaren van het (oude) Belgische recht inzake reprografie dan ook niet rechtvaardigen.

Nieuwe reprografieregeling

Niettegenstaande het voorgaande  werd de apparatenvergoeding (forfaitaire vergoeding) met ingang van 1 januari 2017 volledig geschrapt. Het paginatarief voor fotokopieën werd evenwel verhoogd met een factor van 2,7. Het is maar de vraag of dit het afschaffen van de apparatenvergoeding kan compenseren. Gebruikers hebben door deze tariefverhoging namelijk de neiging om minder kopieën aan te geven dan er werkelijk wordt gekopieerd.

Kurt van Damme, juridisch directeur van Reprobel heeft reeds een schatting gegeven van het verlies aan reprografiegelden door deze nieuwe regeling. In het oude reprografiesysteem werd er in 2015 zo’n 24 miljoen euro geïnd. Die vergoedingen kwamen van de fotokopieerapparatenvergoeding (zo’n 14 miljoen euro) en van de vergoeding op fotokopieën (zo’n 10 miljoen euro). Naar schatting zou er eind 2017 volgens het nieuwe reprografiesysteem in het beste geval nog maar 15 miljoen euro kunnen worden geïnd. Hierdoor worden alle Belgische auteurs en uitgevers benadeeld. “Het effect is het sterkst bij de minder commercieel succesvolle en de beginnende auteurs waardoor veel auteurs dreigen af te haken”, benadrukt Van Damme. “Voor kleinere uitgevers is de reprografievergoeding vaak het verschil tussen rode en zwarte cijfers, bij grotere bedrijven dreigt acuut banenverlies.”

Minister van economie Kris Peeters heeft reeds aangegeven dat er momenteel een economische studie loopt om na te gaan of de rechthebbenden schade lopen en zal op basis van deze studie conclusies trekken.

Doel van de “Voor wat hoort wat”-campagne van auteurs en uitgevers

De ingrijpende daling van de reprografievergoeding maakt het nog meer dan ooit problematisch voor auteurs om inkomsten te genereren uit hun creatief werk. Dit is een rem op de bereidwilligheid van auteurs om nog inspanningen te leveren om creatieve werken te creëren en ook uitgevers zullen minder geneigd zijn om te investeren in innovatie, creatie en informatieverspreiding. Om iedereen bewust te maken van het belang van een correcte vergoeding voor het fotokopiëren van boeken, educatieve en wetenschappelijke werken, tijdschriften, kranten, stripverhalen, foto’s en illustraties wordt  de reprografieregeling en het belang ervan voor auteurs en uitgevers omstandig toegelicht  op de website http://voorwathoortwat.be.